کلستومي به مفهوم ايجاد يک خروجي براي روده بزرگ بر روي شکم است. به اين خروجي استوما گفته ميشود.

روده بزرگ و عمل کرد آن

روده بزرگ آخرين بخش از دستگاه گوارشي بدن است. اين عضو در حدود 5/1 متر طول دارد و مطابق با شکل زير مدخل آن در اطراف راست شکم قرار دارد که به قسمت باريک انتهايي روده کوچک به نام ايلئوم (Ileum) وصل است.قسمتهاي اصلي تشکيل دهنده روده بزرگ عبارتند از:

• - روده راست يا بالا رونده ( Ascending colon )
• - روده عرضي ( Transverse colon )
• - روده چپ يا پائين رونده( Desending colon )
• - رکتوم ( Rectum )

انتهاي روده بزرگ به مقعد ختم مي شود. ماهيچه هاي سازنده ديواره مقعد از انواع خاصي است که در مجموع اسفنکتر (Sphincter) ناميده ميشوند. اسفنکتر کنترل کننده زمان دفع مدفوع ميباشد. در روده کوچک مواد غذايي هضم شده جذب بدن ميگردند و بقيه مواد به صورت توده آبکي به روده بزرگ وارد ميشوند. در روده بالا رونده آب و التکروليت هاي توده آبکي جذب بدن ميشوند و مابقي به صورت يک توده نيمه جامد به روده چپ منتقل ميشوند. اين توده زائد بيشتر متشکل از مواد غير قابل هضم گياهي نظير سلولز وليگنين ميباشد و در روده چپ انبار ميشود تا درزمان مناسب از بدن دفع گردد. روده راست داراي حرکت خاصي است که به آن حرکت دودي ( Pristatic Motion ) ميگويند که به طور دائم و نامنظم صورت ميگيرد به کمک اين حرکت مواد در داخل روده به جلو رانده ميشوند. روده چپ نيز داراي حرکت دودي است که به طور قوي اما نامکرر صورت ميگيرد. در روده بزرگ همواره مقاديري ازگازهاي مختلف وجود دارد که براثر تخمير مواد هيدروکربني ويا عمليات باکتري ها به وجود ميايند و بخشي از آن نيز بر اثر بلعيده شدن هوا به روده بزرگ وارد ميشوند. فواصل دفع مواد زائد(مدفوع) در نزد افراد بسته به رژيم عذايي و عادت شخص متفاوت است.اين مدت ممکن است از 8 ساعت الي دو تا سه روز به طول انجامد.

اهداف کلستومي

روده بزرگ ممکن است بر اصر ابتلا به بيماريهاي گوناگون به ويژ سرطان روده دچار عفونت هاي شديد شده و يا مسدود گردد. گاهي اوقات براثر حوادث نيز ممکن است اين عضو پاره و مجروح گردد. درچنين مواردي که جان فرد با خطر جدي مواجه مي شود کلستومي موثر ترين راه نجات محسوب ميشود. به طور کلي اهداف کلستومي را ميتوان در موارد زير خلاصه نمود :

• • رها ساختن روده متسع شده از فشاري که به دليل مسدود شدن اين عضو مستولي شده است.
• • ايجاد يک راه خروجي براي خروح مواد زائد ازروده بزرگ پس از برداشته شدن روده چپ و رکتوم.
• • تغيير دهي مسير جريان مواد زائد جهت عمل جراحي يک ضايعه انسدادي التهابي و يا پارگي در روده بزرگ.
• • محافظت کردن از محل بخيه شده در روده چپ پس از بيرون آوردن قطعه اي از آن.

کلستومي به واقع يک ابتکار حالب و تحسين آميزپزشکي محسوب ميشود. زيرا به مدد آن ادامه زندگي براي فردي که با خطر جدي روبرو است هموار ميشود. افراد پس از عمل کلستومي معمولا با گذشت چند هفته به زندگي عادي و روزمره بر ميگردند و کلستومي بهيچوجه مانعي جهت انجام فعاليتهاي شغلي ورزشي ازدواج کردن براي آنها نمي باشد.

انواع کلستومي

کلستومي بر اساس صلاحديد پزشک جراح ممکن است در مورد افراد براي مدت موقت و يا هميشگي صورت بگيرد. در مورد اول استوماي افراد پس از مدت معيني مسدود ميشود. کلستومي انوع مختلفي دارد که دو نوع از آنها رايج ترين هستند . آنها عبارتند از :

1- کلستومي فشار زدائي ( Decompressing colostomy )

اين نوع کلستومي به منظور آسوده کردن روده متسع شده بر اثر فشاري که به دليل مسدود شدن بخشي از روده حکمفرما شده است انجام ميگردد و اغلب از روده عرضي براي ايجاد استوما استفاد به عمل ميايد. معمولا يک طرف از ديواره روده متسع شده مطابق با اشکال نشان داده شده در زير به داخل ويا بيرون از سوراخي در جداره شکم باز ميشود.

در نوع ديگري از کلستومي فشار زدئي روده بزرگ در بخش روده عرضي دو نيم ميشود و انتهاي آزاد آن مطابق با شکل زير بر روي ديواره شکم باز ميشود. استوماي افرادي که به روش فوق کلستومي ميشوند همواره متورم و حجيم است و به دليل محروم بودن از اسفنگتر کنترلي براي خروج مواد زائد از آنها وجود ندارد. اين افراد براي جمع آوري مواد خروجي دائما بايستي از کيسه هاي خاصي استفاده کنند . دليل مشکلاتي که اين نوع کلستومي ايجاد ميکند ترجيحا از آن به طور موقت استفاده به عمل مي آيد.

2-کلستومي تغيير دهي مسير( Diverting colostomy )

اين نوع کلستومي از هر نوع ديگري رايج تر است و به موجب آن انتهاي روده چپ يا پائين رونده پس از برداشته شدن رکتوم به بيرون از شکم آورده شده و مطابق با شکل زير باز مي گردد.

افرادي که به طريق فوق کلستومي ميشوند معمولا احتياجي به کيسه کلستومي ندارند و کافي است که محل استوماي خود را با لفاف ساده اي که بدين منظور عرضه ميشود بپوشانند تا اندک مقدار از مواد زائد که از آن خارج ميشود جذب لفاف گردد. با اينحال بعضي از اين افراد براي اطمينان خاطر ترجيح مي دهند که از کيسه کلستومي استفاده به عمل آورند. اين افراد مشابه با افراد عادي و اغلب يک بار در شبانه روز دفع مدفوع ميکنند و برحسب عادت ميتوانند ساعت آنرا تنظيم کنند بعضي از اين افرد نياز به آن پيدا ميکنند که به کمک وسيله خاص از درون استوما روده خود را با آب گرم و يا آب نمک آبياري کنند تا جهت دفع مدفوع تحريک شود.

مراقبت از استوما

کلستومي از هر نوع که باشد در اطاق عمل صورت مي گيرد و در عمل ضخامت کامل ديواره روده بزدگ به ضخامت کل پوست شکم فرد بخيه زده ميشود. اين اجازه ميدهد که فرد کلستومي بلافاصله پس از عمل جراحي از کيسه کلستومي استفاده به عمل آورد. قبل از عمل جراحي لازم است که درمورد کلستومي به بيمار و نزديکان او اطلاعاتي داده شود و بهتر است براي تقويت روحيه بيمار بين او و فرد ديگري که قبلا مود عمل کلستومي قرار گرفته است ترتيب ملاقاتي داده شود.

استوما در بدو امر بسيار متورم و حجيم است اما به مرور زمان چروکيده شده و اندازه آن کوچکتر ميشود. يکي از وظايف مهم پرستار اندازه گيري مکرر بزرگي استوماي فرد عمل شده است تا از کيسه کلستومي مناسبي براي او استفاده به عمل آورد. بقا استوما به مفهوم موفقيت در عمل جراحي است . از اينرو پرستار بايستي همواره استوماي فرد کلستومي را تحت مراقبت داشته باشد و در صورت مشاهده علائمي نظيرخونريزي التهاب عفونت انسداد ويا مرگ بافت استوما بر اثر نرسيدن خون به آن مراتب رابدون اتلاف وقت به اطلاع پزشک جراح برساند تا از طريق تجويز دارو و يا عمل جراحي مجدد مشکل به و جود آمده برطرف گردد.

يک مشکل که بندرت ممکن است در نزد بعضي از افراد کلستومي يافت شود آن است که استوما در محل نامناسبي از شکم آنه بنا شده باشد. اين مشکل تکنيکي موجب ميشود که کيسه کلستومي به خوبي بر روي شکم آنها تثبيت نشود . اين مسئله نه تنها باعث ميشود که مواد خارج شده از استوما به زير کيسه نشت پيدا کرده و به پوست فرد آسيب وارد آورد بلکه مانعي براي کنترل گاز و بو بوده و موجب تضعيف روحيه فرد کلستومي براي انجام فعاليتهاي روزمره ميشود.

محل استوما درهمه احوال چه ايستاده و چه خوابيده يا نشسته بايد توسط فرد کلستومي قابل رويت باشد.

افراد کلستومي پس از ترک بيمارستان همواره بايستي از خود مواظبت بعمل آورده و به توصيه هاي بهداشتي در مورد نظافت پوست شکم و استفاده صحيح از کيسه هاي کلستومي دقت کافي مبذول بدارند. اين افراد بايد هر چند مدت يکبار بنا به دستور پزشک معالج خود به او مراجعه کرده تا محل استوماي آنها مورد بازديد قرار گيرد و در صورت مشاهده هر گونه علايم ناخوشايندي اقدامات ضروري و به موقع در مورد آنها انجام گيرد. نکته ديگر آنستکه افراد کلستومي حتي المقدور بهتر است که از خوردن غذاهاي ايجاد کننده گاز در بدن مثل حبوبات بپرهيزند و در صورت موافقت پزشک خود از داروهايي که موجب کاهش حرکات روده ميشوند استفاده نمايند.

کیسه های کلستومی

همانطور که قبلا گفته شد استوما فاقد اسفنگتر است در نتيجه قادر به کنترل زمان دفع کردن مدفوع نميباشد. از اينرو افراد کلستومي نياز به وسيله خاصي ( Appliance ) جهت جمع آوري مواد زائد خارج شده از بدن خود دارند که بطور ساده به آن کيسه کلستومي گفته ميشود.

کيسه هاي کلستومي به اشکال و اندازه هاي خاصي ساخته ميشوند و تنها شرکتهاي معدودي در دنيا قادر به ساخت آنها مي باشند، و تکنولوژي ساخت آن منحصر به چند کشور محدود صنعتي ميباشد يک کيسه کلستومي در مجموع داراي دو قسمت اساسي است:

رويه و مخزن:

رويه بخشي از کيسه کلستومي است که بر روي شکم فرد قراد ميگيرد و بر روي آن ميچسبد. رويه اغلب کيسه ها متشکل از دو جزء ميباشد:

واشر يا حلقه محافظتي (skin barrier ring) و قاب (Frame) ، حلقه محافظتي دراطراف استوما قرار ميگيرد و نقش آن جلوگيري کردن از تماس پيدا کردن مواد زائد خارج شده از استوماي فرد يا پوست شکم او است. قاب کيسه که اطراف حلقه محافظتي را احاطه ميکند و ظيفه نگهداشتن کيسه بر روي شکم را به عهده دارد.

مخزن کيسه هاي کلستومي از جنس يک فيلم پلاستيکي شفاف و يا کدر است که به طور کامل به رويه وصل (آبندي) شده است. مخزن مقاومت بالايي در فشار دارد و مانع از عبورگاز و بو ميباشد. مخزن بعضي از کيسه ها مسدود و يکپارچه و براي بعضي ديگر ته باز ساخته ميشود. ته باز کيسه به هنگام مصرف توسط شخص کلستومي با گيره هاي خاصي بسته (آبندي ) ميشود. اين کيسه ها به فرد مصرف کنند اجازه ميدهند که هرچند وقت يکبار از جمع شده در آن را بدون اينکه کيسه را از بدن خود جدا کند خالي نمايد و به اين ترتيب براي مدت بيشتري از يک کيسه استفاده به عمل آورد. اين خصيصه اين امکان را به مصرف کننده مي دهد که همواره حجم و گاز کيسه در کنترل مصرف کننده قرار گيرند.

از مهم ترين خصوصيات کيسه هاي کلستومي آن است که اجزا تشکيل دهنده آنها به ويژه قسمت رويه آنها در تماس با پوست شکم فرد کلستومي بهيچوجه نبايد موجب بروز حساسيت هايي از نوع سوزش ، خارش ، التهاب و يا ايجاد جوش و تاول گردند. به همين جهت محدوديت هايي براي تهيه اين کيسه ها ، بالاخص در ساخت حلقه هاي محافظتي وجود دارد.

کيسه هاي کلستومي معمولا به گونه اي طرح و ساخته ميشوند که از روي لباس فرد مصرف کننده قابل تشخيص نباشند.

وضعيت کيسه هاي کلستومي در ايران

در مورد تعداد افراد کلستومي در ايران آمار دقيقي وجود ندارد ، بنا بر ظهار تائيد نشده در حال حاضر تعداد اين افراد به چندين هزار نفر بالغ ميشود. متاسفانه کشور ما تا اواخر سال 1378 براي تهيه کيسه هاي کلستومي مورد نياز اين افراد مطلقا به خارج از کشور وابسته بوده است بطوريکه همه ساله ارز قابل توجهي در اين راستا هزينه مي شده است. علاوه بر قيمت بالا ، محدوديت در تعداد کيسه ها براي افراد نيازمند و در بعضي از موارد نيز عدم تحويل دهي به موقع آنها پيوسته مشکلات و نگرانيهايي را براي متقاضيان اين کيسه ها به همراه داشته است، خوشبختانه پس از سالها تحقيقات علمي و تجربي متخصصين داخلي موفق به ساخت کيسه هاي کلستومي در کشور گرديدند و از آغاز سال 1379 ايران نيز در زمره کشورهاي سازنده کيسه هاي کلستومي قرار گرفت ، مسئوليت ساخت اين کيسه ها در مقياس انبوه به عهده شرکت سترگ تهران قرار دارد. در حال حاضر کيسه هاي توليدي اين شرکت به تعداد دلخواه و در اندازه هاي گوناگون به بهاي مناسب در اختيار متقاضيان قرار داده ميشود.

مشخصات کيسه هاي کلستومي سترگ sotorg

• حلقه محافظتي کيسه هاي کلستومي سترگ از خاصيت ارتجاعي ( الاسيتيسيته ) مطلوبي برخوردار است. اين حلقه خاصيت آبدوستي ( هيدروفيليک ) ملايمي دارد و از اينرو عرق پوست را در محل اتصال با شکم جذب مي کند و مانع از تجمع آن ميشود.

• حلقه محافظتي کيسه هاي سترگ به هيچوجه ايجاد حساسيت پوستي از انواع سوزش و خارش و التهاب و تاول و غيره نميکند. چسبندگي اين حلقه با پوست بدن مطلوب است و در حدي است که پس از استفاده از کيسه به راحتي از پوست شکم فرد جدا ميشود . در مجموع حلقه محافظتي کيسه هاي سترگ به مصرف کننده احساس آرامش و قابل تحمل ميدهد. به عبارت ديگر اين حلقه با پوست بدن افراد رفيق است.

• سطح قاب کيسه هاي سترگ با چسب بهداشتي مخصوصي پوشش داده شده است به طوري که در تماس با پوست افراد ايجاد هيچگونه حساسيت پوستي نميکند. سطح قاب کيسه اندکي عاج دار ساخته شده است تا هواي محبوس شده در شيارهاي آن براي مدتي بتواند موجب تنفس پوست بدن فرد گردد.

• حلقه محافظتي سترگ با کلاهک پلاستيکي خاصي پوشانده شده است. اين کلاهک فقط هنگام استفاده از کيسه بايستي ازحلقه محافظتي جدا گردد. همچنين قاب کيسه ها با يک لفاف کاغذي پوشانده شده است. اين پوشش نيز فقط هنگام استفاده از کيسه بايستي از رويه جدا شود.

توصيه هاي مهم بهداشتي و ايمني

به منظور استفاده هر چه بهتر و صحيح تر از کيسه هاي کلستومي سترگ توصيه هاي زير خطاب به مصرف کنندگان اين کيسه ارائه ميگردد.

• کيسه هاي کلستومي با شماره هاي خاصي عرضه ميگردند. اين شماره ها معرف قطر دهانه حلقه محافظتي اين کيسه ها ميباشند.

قبل از اينکه مبادرت به تهيه کيسه نماييد بايستي بزرگي استوماي خود را اندازه بگيريد.

براي اين کار از شابلون مقوايي که براي اين منظور توسط شرکت سترگ ساخته شده است و مطابق با شکل زير استفاده نماييد. سپس آن شماره از کيسه را سفارش دهيد که قطر حلقه محافظتي آن دقيقا جفت استوماي شما قرار گيرد . توجه داشته باشيد که انتخاب کيسه هايي با دهانه گشادتر از بزرگي استوما و يا کوچکتر از آن هر دو نامناسب هستند و به ترتيب ميتوانند موجب نشت مواد زائد بدن به زير حلقه محافظتي و يا مجروح ساختن استوما گردند .

• از کيسه هاي کلستومي بهتر است ماکزيمم بمدت 12 ساعت استفاده به عمل آورده شود.

• به هنگام تعويض کيسه ها ، استوما و اطراف آن را با آب و صابون ملايم بشوئيد و سپس محل شستشو را کاملا آبکشي کنيد. بطوري که حتي اندکي از صابون بر روي پوست شکم حتي بمقدار ناچيز ميتوانند موجب احساس سوزش و خارش و ايجاد التهاب شود .

• قبل از نصب کيسه جديد حداقل مدت 10 دقيقه استوما و شکم خود را در معرض هوا قرار دهيد تا پوست اين نواحي به راحتي تنفس نمايد.

• قبل از استفاده از کيسه ، استوما و پوست اطراف آن را کاملا خشک کنيد. توجه داشته باشيد که حلقه هاي محافظتي کيسه هاي کلستومي بر روي پوست خيس و مرطوب به خوبي نمي چسبد . اين امر موجب ميشود که مواد زائد خارج شده از استوما به زير آن نفوذ کرده و آسيب جدي به پوست شکم وارد کنند.

• اگر فعاليت بدني شما در طول روز زياد است براي اينکه کيسه مصرفي در محل نصب خود بر روي شکم جابجا نشود از کمربند ايمني استفاده به عمل آوريد. براي افرادي که فعاليت جسمي زياد ندارند استفاده از کمربند ايمني توصيه نميشود .

• حداکثر مدت انبارداري کيسه هاي کلستومي سترگ از تاريخ توليد آنها 36 ماه ميباشد. اين کيسه ها بايستي در مکان خشک و در دماي معتدل نگهداري شوند. از نگهداري کيسه ها در محل بسيار گرم (40 درجه سانتيگراد به بالا) و بسيار سرد ( صفر درجه سانتيگراد و پائينتر ) بايد خودداري شود. در طول مدت نگهداري کيسه ها آنها را از بسته يا جعبه بيرون نياوريد تا از گرد و غبار و ساير آلودگيها محفوظ بمانند.

طرز استفاده از کيسه هاي کلستومي سترگ

• در صورتي که از کيسه هايي با مخزن ته باز استفاده ميکنيد ، قبل از هر چيز ته آن را با گيره ببنديد. براي اين کار دسته گيره را به طرف عقب و بالا بکشيد تا گيره باز شود . انتهاي کيسه را مطابق با شکل نشان داده شده در زير روي تيغه قرار داده و گيره را ببنديد. اطمينان حاصل نمائيد که ته کيسه کاملا بسته و آبندي شده باشد. نکته قابل ذکر ديگر آن است که گيره هايي که براي بستن ته کيسه ها وجود دارنند آنچنان طراحي شده اند که با انحنا ، شکم مطابقت داشته باشند. در اينطورت دقت نمائيد که گيره را بر عکس و بطور پشت و رو استفاده ننمائيد.

• کلاهک حلقه محافظتي را از روي آن برداريد، براي اين منظور گوشه قاب کيسه را در محل زائده دار آن مطابق با شکل ارائه شده با انگشتان دست چپ بگيريد ، سپس با انگشتان دست راست لبه کلاهک محافظ را به آرامي و در چند مرحله بلند کرده و بالاخره آن را کاملا بر داريد .

• بخش اصلي پوشش کاغذي را از روي سطح قاب برداريد.

• کيسه را با دقت و به آرامي بر روي شکم قرار دهيد به طوري که دهانه آن دقيقا دراطراف استوما قرار گيرد. مطمئن شويد که کيسه کاملا در محل صحيح خود قرار گيرد و مخزن آن در جهت درستي واقع شده باشد.

• با کمک انگشتان دست راست قاب کيسه را بر روي پوست شکم فشار دهيد.

• بقاياي پوشش کاغذي را از لبه قاب برداريد و به کمک انگشتان دست قاب را در اطراف استوما و از داخل به اطراف آن فشار دهيد تا سطح آن بطور کامل بر روي وست بچسبد ، دقت بعمل آوريد که سطح قاب چروک نخورد.

• در صورتي که مايليد از کمربند ايمني استفاده کنيد.

• براي خالي کردن کيسه هاي ته باز ابتدا گيره ته آن را با دست بگيريد و ته کيسه را به طرف بالا بچرخانيد. دسته گيره را تا حدي بالا بکشيد که گيره باز شود. انتهاي کيسه را مجددا به طرف پائين بچرخانيد و محتويات کيسه را توالت خالي کنيد. اگر ميخواهيد باز هم از کيسه استفاده کنيد همانطور که به شکم چسبيده است مجددا ته آن را مطابق بند يک با گيره ببنديد در غير اينصورت کيسه را از بدن جدا کنيد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: